סיפורים אמיתיים – מקבץ תערוכות יחיד

״כל תערוכה״, הבחין תיאורטיקן האמנות בוריס גרויס, ״מספרת סיפור בכך שהיא מכוונת את הצופה באמצעות מערך תצוגה מסוים; חלל תצוגה הוא תמיד נראטיבי״. מקבץ זה של תערוכות יחיד לשישה אמניות ואמנים, שופך אור על הנראטיביות של התצוגה ומציג סיפורי חיים, תרבות והיסטוריה, שעיקרם קריאה אלטרנטיבית של הפיזי והמטאפיזי. אשכול התערוכות ״סיפורים אמיתיים״ מציף בכוונה תחילה את הצורך לבנות סיפור באמצעי האמנות ולפרושׂ אותו בחלל התצוגה, ואת האופנים שבהם הסיפור והאמנות נקשרים למושגים של אמת וזיוף, ממשות ובדיה, הכרה, תעתוע ומה שמעֵבר לתודעה. הפרויקטים השונים בוחנים את הסיפוריות המובנית במצבים פרטיים וציבוריים־קולקטיביים, את השתנותה במעבר בין המדיומים, את האדרתה והתפוררותה, את החוויה שלה כטוטלית וביקורתית.

תערוכת הדיוקנאות (העצמיים בעיקר) של כרים אבו־שקרה, שאצרה נטע גל־עצמון, מציגה נראטיב סוער של כאב הנכרך בחוסר האפשרות לגעת באני אלא דרך ההכרה באחר, באחרותו בגוף ובנפש, ובאחריותנו כלפיו. הממשות מבקיעה מבעד לדמותו המעונה והסגפנית של מושא הדיוקן, ומעידה — כפי שהבחין דיוויד יום — ש״לעולם איני תופס את עצמי, ולוּ לרגע, שלא דרך תפיסה, ואין ביכולתי להבחין בדבר שאינו תפיסה״.

גבי קריכלי בונה מרחב נופי־פיסולי, שהתיעודי והמפוברק מתערבבים בו. האובייקטים והדימויים מסמנים שבילים של ידע, מחקר ותרבות, תוך תהייה על מערכת החוקים האנושית המתכוננת ומתפרקת חליפות, וכל זאת תחת שרביטו של מעשה האמנות, המסמן את שליטתו המדומיינת של האמן במתרחש.

תערוכתה של רעיה ברוקנטל מפוררת את הממשות כדי להקים במקומה היכלי תודעה אחרים. היא מוליכה אותנו בין אתרים של רישום דחוס ודימויים של גודש וזוהר, אל עולמות אווריריים של קולות, מוזיקה ושפה. מטרתה אינה להבנות את התודעה אלא להראות את השתנותה, את חלקיה.

נעמה רוט יוצרת מקום מקביל להיכל ההנצחה בבית יד לבנים שבקריית המוזיאונים — מקום הבוחן את מרחב הזיכרון בחוויה הישראלית באמצעות הצעה חלופית, מדומיינת, פנטסטית ומתעתעת, המתבססת על עבודות האמנות המוצגות בהיכל הזיכרון.

שרון אזגי, במיצב הווידיאו־סאונד שלה, מציבה מפה של סימנים חזותיים וקוליים שמציירים את תפיסת היקום שלנו — מערכת הכוכבים שבמרכזה השמש — כחוויה פרטית ומשותפת, מדעית ורליגיוזית, תיעודית ואשלייתית בעת ובעונה אחת.

בגלריה העליונה של בית יד לבנים מוצגות עבודות הלקוחות מיומן רישומים של רעות אסימיני ושל בתה מִיה. היומן נפתח בימיה הראשונים של מגפת הקורונה, באינטנסיביות המהלכת בין מצבי יומיום פשוטים ואינטימיים לבין רגעים של פנטזיה, חרדה וסיוט.

תערוכת רכישות חדשות, שאצרה מיטל מנור, מציגה עבודות על נייר שנרכשו בנדיבות קרן אלונה שטיין־מוריה, ובמרכזן נראטיבים סוריאליסטיים, מסתוריים ואפלים המקופלים במציאות העכשווית.

״كل معرض״، يقول مُنظّر الفنون بوريس غرويس، ״يروي حكاية كونه يوجّه المتلقي بواسط نظام عرض معيّن؛ فضاء العرض يكون دائمًا سرديًّا״. تسلّط مجموعة المعارض الفردية هذه لستة فنّانين وفنّانات، الضوء على سرديات المعروضات، وتعرض لقصص حياة، ثقافة وتاريخ، هي في الأساس قراءة بديلة للفيزيقا والميتافيزيقا. مجموعة معارض ״قصص حقيقية״، تطرح عن قصد الحاجة إلى رواية حاكية بوسيلة الفن وسردها في فضاء المعرض. والأنماط التي ترتبط بها القصة والفن بمفاهيم الحقيقة والزيف، الفعلي والخيالي، الاعتراف، التضليل وما وراء الوعي. تدرس المشاريع المختلفة مسألة القصصية المُضمّنة بمواقف خاصة وعامة، جماعية، وتغيّرها في انتقالها بين الوسائط، تمجيدها وتفكيكها، واختبارها كشموليّة ونقديّة.

معرض البورتريهات الذاتية بشكل خاص للفنّان كريم أبو شقرة، بإشراف القيّمة نيطاع چال عتسمون، تعرض سردًا يعصف بالألم المرتبط بانعدام امكانية ملامسة الأنا إلا عن طريق الاعتراف بالآخر، بغيّريته بالجسد وبالروح، وبمسؤوليتنا اتجاهه. يخترق الفعليّ من خلف الشخصية المُعذّبة والزاهدة لموضوع البورتريه، ويشهد على ״لا يمكنني أبدًا إدراك ذاتي، ولو للحظة، بطريقة غير الإدراك، ولا يمكنني ملاحظة شيء هو ليس ادراكًا״.

غابي كريخلي تبني حيّز منظر نحتيّ، يتداخلان فيه التوثيقيّ والتلفيقيّ. الأشياء والصور تمثل مسارات معرفة، دراسة وثقافة، من خلال التساؤل عن منظومة القوانين الإنسانية المتشكلة والمتفككة لى التوالي، وكل ذلك تحت صولجان العمل الفنّيّ، الذي يمثل سيطرة الفنّان المُتخيّلة على ما يحدث.

يُفكك معرض رعيا بروكنتل الواقع من أجل إنشاء معابد وعيّ أخرى بدلًا عنها. فهي تأخذنا بين مواقع الرسم المكتظ بصور من الوفرة والإشراق إلى عوالم فضفاضة من الأصوات، الموسيقى واللغة، هدفها ليس بناء الوعي، بل إظهار تغيّرها، وأجزاءها.

نعمة روت تُشكّل مكانًا موازيًا لهيكل التخليد في بيت ״ياد لبنيم״ في مجمع المتاحف — مكان يبحث في حيّز الذاكرة في الكينونة الإسرائيلية عبر اقتراح بديل، خياليّ وتمويهي يستند على الأعمال الفنّيّة المعروضة في الهيكل

شارون أزچي، تضع في عملها التركيبي فيدو־صوت خارطة من علامات بصرية وأصوات تخلف تصورنا الوجودي — منظومة كواكب الشمس في مركزها — كتجربة خاصة مشتركة، علميّة ودينيّة، توثيقيّة ووهميّة في الوقت نفسه.

في الجاليري العلوي في بيت ياد لبنيم تُعرض أعمال من يوميات رسم ريعوت أسيميني وابنتها مايا، افتتحت اليوميات في الأيام الأولى لجائحة الكورونا، في كثافة تتراوح بين الحالات اليومية البسيطة والحميميّة وبين لحظات الفانتازيا، القلق والكابوس.

يقدم معرض مقتنيات جديدة، باشراف القيّمة ميطال منور، أعمالًا فنّيّة عل ورق بمساهمة سخيّة من مؤسسة ألونا شتاين موريا، وفي مركزها سرديات سريالية، غامضة وقاتمة يكتنفها الواقع المعاصر.